در این مقاله دوام بتن را از طریق آزمایش بتن مورد بررسی قرار خواهیم داد. هرچند بررسی دوام مصالح ساختمانی از آغاز تمدن بشری از اهمیت فراوانی برخوردار بوده است، ولی پس از جنگ جهانی دوم و به‌ویژه از دهه ۷۰ میلادی، به موضوع دوام بتن بیشتر از گذشته توجه شده است. پیش از هر چیز باید دانست دوام بتن یا پایایی آن با توجه به شرایط محیطی خاص خود مشخص میشود. روشن است دگرگونی شرایط محیطی مفهوم دوام بتن را ناگزیر تغییر می‌دهد. توانایی بتن دارای سیمان برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی در برابر سایش بتن، فرایندهای شیمیایی و یا هوازدگی، از اصلی‌ترین عوامل پایایی بتن است. از این‌رو، بتن بادوام در شرایط محیطی گوناگون، تا حد زیادی کیفیت و قابلیت اولیه خود را حفظ می‌کند.
مطالعه بیشتر :خرید بتن آماده
دلیل اهمیت آزمایش بتن
امروزه هزینه تعمیر و بازسازی سازه‌های آسیب‌دیده در اثر تخریب مصالح مصرفی، افزایش چشمگیری داشته و بخش فزاینده‌ای از روند نوسازی، بازسازی و تقویت سازه‌ها به آن اختصاص می‌یابد. بنابراین لازم است کیفیت و مقاومت بتن، به‌شکلی دقیق آزمایش شود. ولی افزایش هزینه‌ها تنها دلیل اهمیت آزمایش بتن نیست. کوشش برای نگهداری بهتر محیط زیست، و آلوده نکردن خاک و آب زمین، انسان را ناگزیر به ساخت و بررسی بتن بهتر و بادوام‌تر کرده است. از سوی دیگر، بسیاری سازه‌ها مانند فرودگاه‌ها، پارکینگ‌ها، رویه‌های بتنی راه‌ها، ساختمان‌ها و سیلوها و … را باید با بتنی پایا و بادوام ساخت.
بنابراین اهمیت آزمایش‌های متفاوت و دقیق روی بتن، نه تنها نشانگر پایایی و دوام آن میشود، بلکه سبب صرفه‌جویی در هزینه‌ها و حفظ بیشتر محیط زیست و ایمنی سازه‌ها می‌انجامد. در یک جمع‌بندی کلی می‌توان گفت با کمک آزمایش‌های کیفیت بتن، کارایی و کارآمدی بتن مورد استفاده در سازه‌های خاص مشخص میشود. اینکه آیا بتن به مقاومت مطلوب رسیده است یا خیر معلوم می‌گردد؛ و سرانجام میزان و مدت زمان گیرش بتن روشن میشود.
مطالعه بیشتر : خرید بتن سبک
استانداردهای آزمایش بتن چیست؟
برای آگاهی از سلامت و ایمنی و کیفیت بتن، نمونه‌گیری از آن با رعایت استانداردهای لازم ضروری است. زیرا ساخت بتن فرآیندی پیچیده است و دوام آن به میزان دقت در تولید بتن بستگی دارد. بنابراین استانداردها و ضوابطی وجود دارند تا بتوان ایمنی و کیفیت بتن تازه را سنجید. سه روش نمونه‌گیری براساس استاندارد ملّی ایران، آیین‌نامه آبا و استاندارد ASTM از شیوه‌های رایج نمونه‌گیری در ایران هستند.
مطالعه بیشتر :خرید بتن خود تراکم
فاکتورهای مهم در آزمایش بتن چیست؟
در آزمایش‌های بتن به فاکتورهای مهمی باید توجه شود. اصلی‌ترین این فاکتورها عبارتند از:
- درصد هوا
- جداشدگی
- آب انداختن
- زمان گیرش
- دما
- رطوبت
- وزن مخصوص
- کارایی و روانی
- انبساط حرارتی
- دمای هیدراتاسیون
- جمع‌شدگی حرارتی
- جمع‌شدگی پلاستیک
مطالعه بیشتر : بتن غلتکی
نمونه‌گیری برای آزمایش بتن چگونه انجام میشود؟
نبود استانداردهای لازم طی فرآیند نسبتاً پیچیده ساخت بتن می‌تواند به کاهش مقاومت و دوام بتن در شرایط محیطی متغیر و نیز کاهش کیفیت آن بینجامد. از این‌رو، نمونه‌گیری روشی ضروری برای آگاهی از کیفیت و سلامت بتن و نخستین گام در کنترل و آزمایش آن است. نمونه باید دقیقاً نمایانگر بتن باشد تا به شکلی دقیق ویژگیهای بتن را به‌عنوان یک کلیت بازتاب دهد. زیرا اعتبار آزمایش‌ها و دقت نتایج به‌دست آمده به این مورد بستگی دارد. اگر نمونه نمایانگر ویژگیهای بتن نباشد، نتایج آزمایش‌های گوناگون روی مخلوط بتن به‌درستی مشخص نمی‌شود و امکان خطا بالا می‌رود؛ حتی اگر آزمایش بر اساس استانداردهای دقیق انجام شود.
مطالعه بیشتر :قیمت بتن اکسپوز
انواع آزمایشات بتن به چند دسته تقسیم میشود؟
دوام بتن ابعاد گوناگونی دارد. پایایی در برابر عوامل فیزیکی مانند آتش، یخبندان و آب‌شدگی پی در پی، تبلور نمک‌ها یا پایایی در برابر ترکیبات و واکنش‌های شیمیایی مثل سولفات‌ها، و کربناسیون. پایایی در برابر عوامل مکانیکی مانند سایش، خلأزایی و سرانجام تخریب در اثر خوردگی میلگرد.
از این‌رو برای پی بردن به دوام بتن نیاز به آزمایش‌هایی داریم که به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. اصلی‌ترین این آزمایش‌ها عبارتند از:
- آزمایش اسلامپ
- آزمایش اولتراسونیک
- آزمایش چکش اشمیت
- آزمایش مقاومت فشاری بتن
- آزمایش مقاومت کششی بتن
- آزمایش‌های مخرب بتن (DT)
- آزمایش‌های غیرمخرب بتن (NDT)
مطالعه بیشتر : خرید بتن سنگین
نمونه‌برداری بر اساس استاندارد ملی ایران چگونه انجام میشود؟
نمونه‌برداری در شیوه استاندارد ملی ایران درباره بتن بندهای جداگانه‌ای دارد که هر کدام بخشی از موضوع را پوشش می‌دهند. به‌طور کلی در این نوع استاندارد، دو گونه نمونه بتن داریم که عبارتند از:
- نمونه نقطه‌ای: در این روش از بتن تازه در حال حرکت (تخلیه) یا بتن راکد نمونه‌برداری میشود. این روش برای شماری از آزمایش‌های کیفی مطلوب است، ولی اصلاً گزینه مناسبی برای ارزیابی مقاومت بتن نیست.
- نمونه مرکب: در این روش از یک بتن در حال تخلیه یا راکد طی چند مرحله یا برداشت نمونه‌برداری انجام میشود. سپس تمامی برداشت‌ها را با یکدیگر آمیخته و برای انواع آزمایش‌ها آماده میشود. این نمونه برای انجام کلیه آزمایش‌های بتن، از جمله آزمایش مقاومت فشاری معتبرتر و قابل اعتمادتر است.
ناگفته نماند فرآیند نمونه‌برداری نقطه‌ای و مرکب روش پیچیده‌ای نیست. فقط باید نمونه‌ها را در قالب مخصوص ریخت و تاریخ و ساعت نمونه‌برداری را به دقت ثبت کرد و سپس نمونه‌ها را با دقت زیادی حمل کرد. زیرا هرگونه لرزش شدید، آلودگی، و یا تغییرات دمایی شدید به درستیِ نتایج آزمایش ضربه می‌زند.
در گزارش نمونه‌برداری از بتن تازه بر اساس استاندارد ملی ایران باید این موارد را مشخص کرد:
- مشخصات نمونه
- نقطه‌ای یا مرکب بودن نمونه
- محل و جایگاه نمونه
- عوامل مؤثر بر نمونه
- تاریخ و زمان نمونه‌برداری
- ویژگیهای پیمانه نمونه‌برداری
- دما و شرایط آب‌وهوایی انجام نمونه‌برداری
- نام و امضای کارشناس نمونه‌برداری
- دمای بتن پیش از تخلیه
- انحرافات نمونه‌برداری از روش استاندارد (در صورت وجود)
- گواهی نماینده فنی تولیدکننده
مطالعه بیشتر : بتن رنگی
نمونه‌گیری بتن به روش آیین‌نامه آبا چگونه است؟
در آیین‌نامه آبا برای بررسی کیفیت بتن تازه به بررسی دما، درصد هوای مجاز، محدوده روانی و مشخصات ظاهری بتن می‌پردازیم. بنابراین در کارگاه و از راه آزمایش‌های لازم، مقاومت فشاری بتن نمونه‌برداری شده را می‌سنجد. ناگفته نماند، این روش بیش از هر چیز بر تازه بودن بتن پافشاری دارد. همچنین جایگاه نمونه‌برداری و شمار دفعات نمونه‌گیری نیز بسیار مهم است.
مطالعه بیشتر : کیورینگ بتن
در این روش محل پروژه برای نمونه‌برداری توصیه میشود. مطابق آیین‌نامه آبا، بخش اصلی این نمونه‌برداری به برداشتن نمونه آزمایشگاهی از بتن آب‌خورده و تازه است. لازم به ذکر است اگر برای حمل ساده‌تر، بتن در محل پروژه کم‌آب بوده و از روانی کافی برخوردار نیست؛ نمونه‌گیری باید پس از افزودن آب کافی و آماده شدن بتن برای استفاده انجام شود.
مطالعه بیشتر : کارخانه بتن شرق تهران
آزمایش تعیین مقاومت فشاری بتن
در این آزمایش سه نمونه مکعبی یا استوانه‌ای باید مورد بررسی و آزمون مقاومت فشاری قرار بگیرند. هرچند گاهی ممکن است از دو نمونه استفاده شود که این به شرایط کار وابسته است. اگر نمونه‌های اصلی دچار مشکل شوند یا انتظارات ناظر را برآورده نسازند، گاهی ممکن است حتی یک نمونه بیشتر نیز گرفته شود. ناظر می‌تواند در صورت نبود رضایت از نتایج آزمون، نمونه اضافی را در بازه 60 روزه آزمایش کند.
ممکن است بپرسید چرا آزمایش پس از 60 روز انجام میشود؟ در پاسخ باید گفت ممکن است نمونه اولیه از مقاومت‌گیری اندکی برخوردار باشد و پس از 60 روز به مقاومت دلخواه برسد. ناگفته نباید گذاشت، این مورد به‌ویژه ممکن است درباره سیمان‌های پوزولانی صدق کند. از این‌رو، در این آزمایش گرفتن نمونه اضافی بسیار اهمیت دارد.
مطالعه بیشتر : خرید بتن الیافی
مطالعه بیشتر : محاسبه قیمت بتن آماده
مطالعه بیشتر : بتن پلیمری
بدون دیدگاه